İnsanlar hayatlarında sık sık ne kadar değerli olduklarıyla ilgili sorgulama içerisine girerler. Bir çoğumuz kendimizi değersiz bulup dönem dönem sağlıksız bir ruh hali içine girmişizdir.
Hakikaten nedir değerli olmanın kıstası? Nedir insanı değerli kılan özellikleri? Birileri bize yeterince ilgi göstermediği için değersiz mi oluyoruz gerçekten?
Buna çok basit bir örnekle başlamak istiyorum. Bizi değerli kılan niteliklerimizin neler olduğuna karar verebilmek için önce gerçek anlamda "değer"in ne demek olduğunu tanımlayabilmeliyiz.
Peki; 1 gram altın neden 1 gram demirden daha değerlidir?
Çünkü dünyada daha az bulunuyor. Kaynakları daha kısıtlı. Peki neden bir panda koruma altındayken kediler sokakta rahatlıkla dolaşıyor? Çünkü panda, kediden daha az var. Yani, bu tür artık eşsiz bir hal almış. Kısacası, dövizde de olduğu gibi, azalan şey eşsiz bir hal alıyor ve bu da onun değerli olmasına yol açıyor. Bir de bu durum bizim ona duyduğumuz sevgiden de pek etkilenmiyor. Mesela hepimiz suya daha çok muhtaç olmamıza rağmen ülkemizde şu an petrol daha değerli. Peki "değer" tanımlaması üzerinden ilerlersek bir insanın dünya üzerinde bulunduğu yere göre en çok değerli olabileceği yer neresidir?
Yeterince düşündüyseniz cevap veriyorum; ıssız bir ada. Bu adada sizden başka hiç kimse yok. Yani kendimizde başka kimsenin olmadığı yerde, biz türümüzün tek örneği olarak oranın en değerli türüyüz belki de. Bu adada 5 tane bilinçli Panda yaşıyorsa, bizi koruma altına bile alabilirler. Bir de burada enteresan bir ironi ortaya çıkıyor; Biz artık buranın en değerli varlığıyız fakat bunu bize hissettiren, bizimle ilgilenen ve bizi sevdiğini söyleyen bir tane bile insan yok. Yani olabileceğimiz en değerli yerdeyiz ve buna rağmen bir kişi bile bize bunu hissettiremiyor. Yani bizim, insanların bize değerli olduğumuzu hissettirmesi ile gerçekte olan değerimiz arasında ufacık bir bağlantı bile yok!
Eşsiz olan değerli bir hal alıyorsa, her birimiz birbirinde olmayan milyonlarca farklı değişkene sahip, birbiriyle asla aynı olmayan ve yaklaşık 8 milyara dayanan nüfusun içinde kendi fikirlerimiz, bakış açımız, genetik arka planımız, sevdiğimiz müzikler, izlediğimiz diziler, ilkokul öğretmenimiz, yaşam tecrübelerimiz, travmalarımız, aşklarımız, idollerimiz, felsefemiz, bize ait her şeyimizle yani benliğimizle beraber bu adada tek başına kalmış halimizden pek de farklı olmayan, birbirinin aynısı olmayan apayrı değerleriz. Kişisel özelliklerimiz ve hayatımızda bulunan parametreler açısından diğerlerinden ayrılan eşsiz, benzersiz ve tek yapılara sahibiz. Birilerinin bize bunu hissettirmesi veya hissettirmemesi bu durumun gerçekliğini kesinlikle etkilemiyor.
Tabi ki insan manevi bir değer taşımaktadır ve herkesin birbirine verdiği değer yakınlık derecesine göre farklılık gösterebilir fakat manevi değer de olsa bizi diğerlerinden ayıran şey kendi hikayemizdir ve bu tamamen bize özgüdür. Kendimize, etrafımıza belki de bu dünyaya kattığımız bu değer, insanların bize gösterdikleri davranışsal bir nitelik olan "ilgi" ile karıştırılmamalıdır. Çünkü insanların birbirlerine gösterdikleri ilgi, kişilerin gerçekte var olan değerlerinin yansıması değil, o kişinin karşısındaki birey için ne anlam ifade ettiğinin davranışsal çıktısıdır.
Kaynak
Hakikaten nedir değerli olmanın kıstası? Nedir insanı değerli kılan özellikleri? Birileri bize yeterince ilgi göstermediği için değersiz mi oluyoruz gerçekten?
Buna çok basit bir örnekle başlamak istiyorum. Bizi değerli kılan niteliklerimizin neler olduğuna karar verebilmek için önce gerçek anlamda "değer"in ne demek olduğunu tanımlayabilmeliyiz.
Peki; 1 gram altın neden 1 gram demirden daha değerlidir?
Çünkü dünyada daha az bulunuyor. Kaynakları daha kısıtlı. Peki neden bir panda koruma altındayken kediler sokakta rahatlıkla dolaşıyor? Çünkü panda, kediden daha az var. Yani, bu tür artık eşsiz bir hal almış. Kısacası, dövizde de olduğu gibi, azalan şey eşsiz bir hal alıyor ve bu da onun değerli olmasına yol açıyor. Bir de bu durum bizim ona duyduğumuz sevgiden de pek etkilenmiyor. Mesela hepimiz suya daha çok muhtaç olmamıza rağmen ülkemizde şu an petrol daha değerli. Peki "değer" tanımlaması üzerinden ilerlersek bir insanın dünya üzerinde bulunduğu yere göre en çok değerli olabileceği yer neresidir?
Yeterince düşündüyseniz cevap veriyorum; ıssız bir ada. Bu adada sizden başka hiç kimse yok. Yani kendimizde başka kimsenin olmadığı yerde, biz türümüzün tek örneği olarak oranın en değerli türüyüz belki de. Bu adada 5 tane bilinçli Panda yaşıyorsa, bizi koruma altına bile alabilirler. Bir de burada enteresan bir ironi ortaya çıkıyor; Biz artık buranın en değerli varlığıyız fakat bunu bize hissettiren, bizimle ilgilenen ve bizi sevdiğini söyleyen bir tane bile insan yok. Yani olabileceğimiz en değerli yerdeyiz ve buna rağmen bir kişi bile bize bunu hissettiremiyor. Yani bizim, insanların bize değerli olduğumuzu hissettirmesi ile gerçekte olan değerimiz arasında ufacık bir bağlantı bile yok!
Eşsiz olan değerli bir hal alıyorsa, her birimiz birbirinde olmayan milyonlarca farklı değişkene sahip, birbiriyle asla aynı olmayan ve yaklaşık 8 milyara dayanan nüfusun içinde kendi fikirlerimiz, bakış açımız, genetik arka planımız, sevdiğimiz müzikler, izlediğimiz diziler, ilkokul öğretmenimiz, yaşam tecrübelerimiz, travmalarımız, aşklarımız, idollerimiz, felsefemiz, bize ait her şeyimizle yani benliğimizle beraber bu adada tek başına kalmış halimizden pek de farklı olmayan, birbirinin aynısı olmayan apayrı değerleriz. Kişisel özelliklerimiz ve hayatımızda bulunan parametreler açısından diğerlerinden ayrılan eşsiz, benzersiz ve tek yapılara sahibiz. Birilerinin bize bunu hissettirmesi veya hissettirmemesi bu durumun gerçekliğini kesinlikle etkilemiyor.
Tabi ki insan manevi bir değer taşımaktadır ve herkesin birbirine verdiği değer yakınlık derecesine göre farklılık gösterebilir fakat manevi değer de olsa bizi diğerlerinden ayıran şey kendi hikayemizdir ve bu tamamen bize özgüdür. Kendimize, etrafımıza belki de bu dünyaya kattığımız bu değer, insanların bize gösterdikleri davranışsal bir nitelik olan "ilgi" ile karıştırılmamalıdır. Çünkü insanların birbirlerine gösterdikleri ilgi, kişilerin gerçekte var olan değerlerinin yansıması değil, o kişinin karşısındaki birey için ne anlam ifade ettiğinin davranışsal çıktısıdır.
Kaynak